O cómic é un medio complexo, que inclúe elementos paralingüísticos, visuais e narrativos altamente codificados, onde os aspectos formais e estéticos están intimamente relacionados co sistema produtivo. No caso do manga xaponés (onde abundan elementos altamente convencionalizados) a relación entre forma e industria é especialmente forte: non se poden entender algunhas características estéticas á marxe das necesidades produtivas que as propiciaron, e viceversa. Con todo, coa irrupción do cómic dixital, nas últimas dúas décadas viñéronse producindo unha serie de transformacións que afectan á natureza mesma do manga, e que só poden explicarse co concepto de manga postdigital que aquí se presenta. Este subproyecto enlaza, ademais, coa noción de Ecoloxía dos Medios e teorías post-humanistas.

O manga entendido como estilo salienta os elementos formais e os aspectos materiais que o definen completamente e diferénciano doutras formas de arte secuencial. En última instancia, estas dúas facetas involucradas na forma en que entendemos o manga están verdadeira e profundamente entrelazadas. Con todo, nos últimos 15 anos, o potencial do manga dixital ha comezado a explorarse, o que desencadeou unha especie de “revolución silenciosa”, sen ser plenamente consciente de como este avance dixital está a afectar ao sistema editorial e, por tanto, ao manga como medio. A “ecoloxía dos medios” explora como diferentes medios artísticos, sociais e culturais cambian (e cámbiannos) co tempo. Así, neste subproyecto téntase estudar como o sistema de produción, en constante evolución debido á chegada das publicacións seriadas en liña, pode transformar algunhas das características formais do manga que ata o de agora se consideraban trazos definitorios e unha parte esencial deste medio.

Aínda que unha obra de cómic está inicialmente concibida para terminar sendo impresa, o medio dixital conleva (de maneira consciente ou inconsciente) unha serie de transformacións produtivas que, ao cabo, dan lugar a novas posibilidades estéticas. Debido á súa natureza dixital, moitas obras de webcomic e webmanga non están constrinxidas ao límite espacial da obra impresa e, en consecuencia, o número de páxinas é moi variable. Aínda que poida parecer algo obvio, esta posibilidade permite cambiar completamente a dinámica da narración, transformar o uso do cliffhanger tan habitual nas publicacións seriadas, ou desenvolver ao máximo as posibilidades estético-narrativas da «arte da pausa». Como consecuencia, o ritmo é diferente —e resulta especialmente perceptible ao enfrontarse á lectura impresa— de modo que se pode exercer un moito maior control sobre a narración, buscando a espectacularidade ou o efecto dramático en cada secuencia. Fronte ás “viñetas-fotograma”, o cómic dixital abre a porta á idea de “prego-fotograma”.

Coa vista posta no concepto de cómic postdigital, este proxecto analiza as funcións e efectos da dixitalización e as tecnoloxías dixitais dentro do cómic xaponés contemporáneo. O proxecto céntrase principalmente nos cambios recentes na produción e distribución, así como no consumo e a estética destes cómics tras o ascenso cultural das tecnoloxías dixitais a finais da década de 1990 e principios da de 2000. Este período conlevou unha serie de cambios profundos na industria do cómic. Por mor das novas formas de produción e distribución, xunto cos novos hábitos de lectura, gran parte dos cómics tradicionais, dirixidos a un público amplo, están (re)atopado de novo o seu oco no mercado. Ao mesmo tempo, está a xurdir un novo segmento de cómics. A produción de fanzines é forte e estase estendendo rapidamente, e as novas estratexias de distribución en liña potenciaron esta cultura do do it yourself. Ao mesmo tempo, moitas novas editoriais, a miúdo con raíces nas redes sociais e o fandom cultural do cómic, establecen novos modos de produción e distribución, promovendo as colaboracións creativas transdisciplinares e unha certa “estética da bricolaxe”, así como unha énfase nas calidades materiais e artesanais do libro impreso. Novas formas de organización desafían as estruturas tradicionais da industria do cómic, substituíndo as xerarquías de arriba cara abaixo por redes participativas.

Cómic testimoñal

Este proxecto analiza a capacidade e idoneidade do medio do cómic á hora de conectar empáticamente co lector, e servir así como canle para a transmisión de valores sociais. O carácter único do cómic para a promoción de empatía pódese afirmar atendendo ás teorías do pensamento visual (Arnheim, 1969) e estudos sociais como Anthropographics (Bertini, 2017). A reacción empática do público varía en función da forma de transmisión da información, dependendo de se se trata dunha mensaxe transmitida de forma visual con imaxes realistas, de forma visual só con signos, imaxes e texto ou só texto. Aquí analízase como a simplificación de conceptos en signos ou a utilización de imaxes menos realistas non diminúen os niveis de respostas empáticas, se non todo o contrario: as calidades do cómic permiten unha conexión empática por parte do público distinta á que se consegue por outras manifestacións artísticas, facilitando con iso a asimilación da mensaxe.

Resultados:

Entre as actuacións máis importantes destaca a celebración do VI Foro Internacional de Creación na Fronteira:«Manga in a Postdigital Environment».